مسیر اقتصاد مقاومتی و خودکفایی از صنعت کاتالیست می‌گذرد
- توضیحات
مسیر اقتصاد مقاومتی و خودکفایی از صنعت کاتالیست می‌گذرد
مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان گسترش کاتالیست ایرانیان گفت: بومی‌سازی کاتالیست در نگاه کلان و طی دو دهه اخیر باعث کسب مزایای ارزشمندی مثل جلوگیری از فشارهای تحریمی، شکستن انحصار یک یا چند تولیدکننده خارجی، ایجاد شرایط رقابتی کیفی و قیمتی، عدم وابستگی به خارج، جلوگیری از خروج ارز، ایجاد اشتغال، افزایش تولید ناخالص، ایجاد تکنولوژی‌های پیشرفته و توانمندی‌های صادرات برای کشور شده است.
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» و به نقل از روابط عمومی شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات، کاتالیست‌ها یکی از پرکاربردترین و شاید مهم‌ترین موادی هستند که امروزه در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. تقریبا تمام واکنش‌های شیمیایی صنعتی که برای تولید مواد اولیه یا تولید محصول نهایی وجود دارند، در چرخه فرایندی خود از کاتالیست استفاده می‌کنند؛ به طوری که می‌توان گفت کاتالیست نقشی در تولید تمام محصولاتی که در اطراف خود می‌بینیم، داشته است.
شرکت دانش‌بنیان گسترش کاتالیست ایرانیان «ICD» یک شرکت پیشرو در تولید کاتالیست‌های صنعتی است که از زمان تاسیس در سال ۱۳۹۰ تاکنون، به عنوان تولیدکننده‌ای انحصاری و رهبری ملی در رشته تولید کاتالیست اسید سولفوریک فعالیت کرده است. کسب‌وکار اصلی گسترش کاتالیست ایرانیان، توسعه، تولید و بازاریابی فروش انواع کاتالیست‌های صنایع شیمیایی، فولاد، نفت، گاز و پتروشیمی است. این شرکت با تکیه بر نیروی انسانی متخصص خود در واحد تحقیق و توسعه، تاکنون توانسته است به دانش فنی تولید انواع کاتالیست‌های اسید سولفوریک و ریفورمینگ دست یابد. وضعیت صنعت کاتالیست در دنیا، بومی‌سازی این صنعت در ایران و چالش‌های پیش روی آن و فعالیت شرکت گسترش کاتالیست ایرانیان، محورهای گفت‌وگوی زیر با محمدحسین مولوی‌زاده، مدیرعامل کاتالیست ایرانیان است که مشروح آن را می‌خوانید:
در حال حاضر صنعت کاتالیست در دنیا در چه وضعیتی قرار دارد؟
آخرین پیش‌بینی‌های مصرف کاتالیست در سطح جهان که توسط موسسه «catalystgroup» در ماه می سال ۲۰۲۰ صورت گرفته است، نشان می‌دهد که ارزش بازار جهانی کاتالیست در سال ۲۰۲۲ به میزان ۳۶.۲ میلیارد دلار و با توجه به توسعه صنایع مصرف‌کننده کاتالیست، این عدد در سال ۲۰۲۵ به ۳۹.۱ میلیارد دلار خواهد رسید. در این میان بیشترین سهم مصرف کاتالیست به ترتیب در بازارهای صنایع پالایش نفت، محیط زیستی، صنایع پتروشیمی، شیمیایی و پلیمری خواهد بود. نکته حائز اهمیت در این گزارش، رشد سالانه ۴.۲ درصدی مصرف کاتالیست در بخش صنایع پتروشیمی و صنایع شیمیایی تا پایان سال ۲۰۲۵ است. همچنین به دلیل رشد جمعیت و قوانین سختگیرانه زیست‌محیطی و صنعتی شدن روزافزون، بیشترین رشد بازار مصرف کاتالیست در حوزه صنایع پالایشگاهی نیز در منطقه «APAC» اتفاق خواهد افتاد که شامل مناطق آسیای شرق و اقیانوسیه خواهد بود. گفتنی است که بیش از ۵۰ درصد از تولیدات این بازار توسط ۱۰ شرکت تولیدکننده کاتالیست در جهان تامین خواهد شد.
کدام کشور ها مهم‌ترین فعالان صنعت کاتالیست در جهان هستند؟
از مهم‌ترین بازیگران صنعت کاتالیست در سطح جهان می‌توان به شرکت «جانسون متی» انگلیس اشاره کرد که از آن به عنوان رهبر کاتالیست جهان یاد می‌شود؛ به طوری که بیش از ۴۰ درصد کاتالیست‌های حوزه پالایشگاهی را تولید می‌کند و از هر سه خودرویی که تولید می‌شود، یک خودرو به کاتالیست‌های این شرکت مجهز است. در سال میلادی قبلی، ارزش تولیدات این شرکت بیش از ۳.۹ میلیارد دلار گزارش شده است که ۴۵ درصد از گردش مالی این شرکت را فروش کاتالیست و تکنولوژی‌های کاتالیستی تشکیل می‌دهد. البته قابل یادآوری است که به دلیل تاثیرات منفی بحران کرونا، این شرکت نیز با ۵ درصد کاهش در حجم فروش خود مواجه شده است.
علت این کاهش را چه چیزی ارزیابی می‌کنید؟
اکنون مصرف جهانی فرآورده‌های نفتی به پایین‌ترین سطح خود طی چند دهه اخیر رسیده است زیرا مهم‌ترین اثری که طی دو سال اخیر به بخش صنعت پالایشگاهی و به تبع آن مصرف کاتالیست تحمیل شد، کاهش تقاضا برای سوخت‌های حوزه حمل‌ونقل و بخش لجستیک جهانی به دلیل شیوع بحران کرونا بود. از طرفی به دلیل کاهش تقاضا در بازارهای کالاهای لوکس که همچنان در مرحله ریکاوری قرار دارند و به مرحله ترمیم نرسیده‌اند، تقاضا برای خرید خودرو نیز در سطح پایینی قرار داشته و از این بابت، نیاز به محصولات پالایشگاهی به سطح قبلی خود در سال ۲۰۱۸ بازنگشته است. طبق پیش‌بینی‌های انجام شده در همین شرایط، این وضعیت برای صنایع پتروشیمی و شیمیایی بهتر اما نامتقارن خواهد بود که بیشترین رشد در بازار گاز سنتز است زیرا تقاضا برای هیدروژن از شدت بالایی برخوردار خواهد بود. لازم به توضیح است که بیش از ۶۰ درصد سهم فروش کاتالیست توسط سه شرکت برتر تولیدکننده در این صنعت را نیز کاتالیست‌های فرایند تولید گاز سنتز تشکیل می دهد.
بومی‌سازی این کالای استراتژیک در ایران چگونه و از چه زمانی آغاز شد؟
مسیر بومی‌سازی کاتالیست در کشور به نخستین نامه‌نگاری‌هایی بازمی‌گردد که در سال ۱۳۷۹ و در ساختمان وزارت نفت صورت پذیرفت. دستور و امضای مدیر وقت شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران برای اعطای پنج پروژه تولید کاتالیست و جاذب در داخل کشور و تولید نیاز پنج ساله پالایشگاه‌های کشور و خرید تضمینی محصول تولید شده به شرط اخذ تاییدیه‌های پژوهشگاه‌های صنعت نفت، حمایت مذکور را شامل می‌شد.
در آن زمان از سوی وزارت نفت کشور، دستورات لازم به کارگروه‌های مربوطه برای جمع‌آوری اطلاعات از شرایط عملیاتی واحدهای مصرف‌کننده کاتالیست و نیز میزان مصرف کاتالیست به طور سالانه و مشخص کردن پرمصرف‌ترین و گران‌ترین کاتالیست‌ها ابلاغ شد و گزارش‌هایی از پژوهشگاه‌ها، بخش‌های خصوصی و متخصصان دارای تجربه در حوزه تحقیق و توسعه کاتالیست، گردآوری شد.
نخستین قراردادهای پژوهشی و تحقیقاتی با شرکت‌های داخلی در حوزه بومی‌سازی کاتالیست در سال ۱۳۸۶ منعقد شد. پنج محصول شامل کاتالیست ریفرمینگ اولیه با بخار آب، جاذب اکتیو آلومینا ، کاتالیست مراکس و کاتالیست شیفت گاز آب در دمای پایین «LTSC» که در فرایندهای پتروشیمی مثل پتروشیمی‌های اوره و آمونیاک و تولید گاز هیدروژن و پالایشگاهی استفاده می‌شود، از طرف شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران و با امضای وزیر نفت وقت و برای تحصیل دانش فنی و تجاری‌سازی آن‌ها و رفع نیاز تامین پنج ساله پالایشگاه‌های کشور به شرکت‌های ایرانی سپرده شد.
بومی‌سازی کاتالیست چه مزایایی برای کشور داشته است؟
بومی‌سازی کاتالیست در نگاه کلان و طی دو دهه اخیر باعث کسب مزایای ارزشمندی مثل جلوگیری از فشارهای تحریمی، شکستن انحصار یک یا چند تولیدکننده خارجی، ایجاد شرایط رقابتی کیفی و قیمتی، عدم وابستگی به خارج، جلوگیری از خروج ارز، ایجاد اشتغال، افزایش تولید ناخالص، ایجاد تکنولوژی‌های پیشرفته و توانمندی‌های صادرات برای کشور شده است.
در حقیقت ایران به واسطه منابع نفت و گاز فراوانی که دارد، از مجتمع‌های پتروشیمی، پالایشی و فولاد فراوانی برخوردار است که این خود عاملی برای توجه خاص شرکت‌های صاحب تکنولوژی فرایندهای کاتالیستی به ایران از زمان کشف نفت در کشور است. ایران از این بابت یکی از قطب‌های مصرف کاتالیست در جهان و بازار جذابی به شمار می‌آید؛ به طوری که پذیرش رقیب در این بازار از سوی شرکت‌های کاتالیستی با مقاومت و نیز ابتکار عمل‌هایی روبه‌رو خواهد بود.
در بازار کاتالیست ایران به واسطه فعالیت بیش از ۵۰ ساله شرکت‌های خارجی مثل «تاپسو» دانمارک، «سودکمی» و «BASF» آلمان، «جانسون متی» انگلیس، «Clariant» و «Albemarle» و «UOP» آمریکا، علاقه‌ای به فعالیت شرکت کاتالیست‌ساز ایرانی وجود نداشت. از این رو شرکت‌های خارجی با اعمال فشارهایی چون دامپینگ قیمت، عدم همکاری و اعمال فشار در تحویل سایر کاتالیست‌هایی که در داخل تولید نمی‌شد، صنایع کشور را تحت فشار قرار می‌دادند.
چه چالش‌هایی پیش روی صنعت نوین کاتالیست کشور قرار دارد؟
بومی‌سازی صنعت کاتالیست در ایران، یکی از نمونه‌های موفق در حوزه اقتصاد مقاومتی شناخته می‌شود که در دوران ضرورت صنایع کشور از ثمرات این اقدام ملی بهره‌مند می‌شوند اما هر صنعت نوینی در ابتدای عمر سازمانی خود با چالش‌ها و تهدیدهایی روبه‌رو می‌شود که می‌تواند آن را با مشکلات بزرگی روبه‌رو سازد. صنعت کاتالیست کشور نیز در این حوزه با مواردی مثل عدم وجود خودباوری در برخی از مدیران مصرف‌کننده نسبت به توانایی‌های متخصصان داخلی، مشکلات قانونی در حمایت از حق ثبت اختراع و محرمانگی دانش فنی و دامپینگ قیمتی رقبای خارجی برای حفظ و افزایش سهم بازار روبه‌رو است.
به عنوان مثال، در رابطه با دامپینگ قیمتی با ظهور شرکت‌های ایرانی، قیمت کاتالیست‌هایی که شرکت‌های ایرانی تولید می‌کردند، از سوی شرکت‌های خارجی گاهی به نصف کاهش پیدا کرد که حتی با اعمال فشار، فروش سایر کاتالیست‌ها را به شرط عدم خرید از شرکت‌های ایرانی تولیدکننده کاتالیست اعلام می‌کردند اما در مقابل این شرکت‌های ایرانی با تغییر استراتژی کسب‌وکار خود، به ایجاد مزیت‌های رقابتی در تولید محصولی با مشخصات کیفی بالاتر پرداختند و با افزایش خدمات پس از فروش و نیز کاهش قیمت تمام شده، محصولات تولیدی از طریق داخلی‌سازی منابع تهیه مواد اولیه، اتوماسیون‌سازی خطوط تولید، افزایش ظرفیت تولید و کاهش هزینه‌های سربار و نیز تغییر تکنولوژی تولید و فرمولاسیون‌های تولید کاتالیست و نیز توسعه سبد محصولات خود، توانسته‌اند اثر دامپینگ و تلاش‌های شرکت‌های خارجی را تا حد بالایی خنثی کنند اما همچنان سهم حمایت دولت و شرکت‌های مصرف‌کننده در این میان خالی است.
شرکت دانش‌بنیان گسترش کاتالیست ایرانیان در این حوزه چه نقشی ایفا می‌کند؟
این شرکت تولید کننده هشت کاتالیست در حوزه‌های فولادی و پتروشیمی است و در حال صنعتی‌سازی چهار کاتالیست دیگر در حوزه پتروشیمی بوده که به امید خدا از سال آینده تولید صنعتی صورت می‌گیرد. شرکت دانش‌بنیان گسترش کاتالیست ایرانیان، با افتخار اولین صادرکننده ایرانی کاتالیست است که در سال ۱۳۹۳ اولین صادرات را انجام داد و در حال حاضر با حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی داخلی و خارجی در تلاش هستیم تا سهم صادرات محصولات خود را افزایش دهیم.
محصولات این شرکت، کاتالیست‌های احیای مستقیم آهن فعال، نیمه فعال و خنثی و کاتالیست سولفورزدا که در تولید آهن اسفنجی مجتمع‌های فولادی استفاده می‌شود و دو محصول کاتالیست پنتااکسید وانادیم بالا و وانادیم پایین که قابل کاربرد در صنایع شیمیایی است و کاتالیست‌های ریفرمینگ بخار آب اولیه و ثانویه مورد مصرف صنعت پتروشیمی را در سبد محصولات خود دارد. شرکت‌هایی مانند فولاد مبارکه اصفهان و فولاد خوزستان، طرف قرارداد کاتالیست ایرانیان بوده‌اند و یک محموله نیز به شرکت آهن و فولاد گل گهر تحویل شده که قرار است در اولین بارگذاری مورد استفاده قرار گیرد.
با توجه به دانش بنیان بودن شرکت و نام‌گذاری امسال به عنوان دانش‌بنیان، درخواست شما از سیستم‌های حاکمیتی برای حمایت از فعالیت شما چیست؟
ارزش بازار کاتالیست در حوزه فولاد با احتساب پروژه‌های جاری، حدود 100 میلیون یورو است که امروزه با ظرفیت و پتانسیل‌های ایجاد شده، تقریبا تمام آن توسط تولیدکنندگان داخلی قابل تامین است. البته اگر حجم مبادلات مالی صنعت کاتالیست را با صنایع مرتبط با آن چون فولاد یا پتروشیمی مقایسه کنیم، شاید به نظر کوچک باشد اما اهمیت آن به شدت برای تمام صنایع بالاست. بدون شک در صورت نبودن کاتالیست، صنایع بزرگی همچون صنایع پتروشیمی و فولاد در ایران با مشکل مواجه می‌شوند و به همین خاطر مسیر اقتصاد مقاومتی و خودکفایی از صنایع کوچکی چون کاتالیست می‌گذرد.
مهم ترین برنامه سال جاری شرکت چیست؟
افزایش کیفیت محصولات و تطابق با استانداردهای کیفی جهان، برآورده‌سازی الزامات و افزایش رضایت‌مندی مشتریان، افزایش تنوع تولید و سبد محصولات و منبع‌یابی جهت گسترش بازار، افزایش سطح آگاهی کارکنان و حفظ منابع انسانی، افزایش اشتغال‌زایی پایدار، افزایش ظرفیت و خطوط تولیدی، از جمله برنامه‌های شرکت در سال جاری است.
انتهای پیام//
دیدگاه خود را برای ما بنویسید...
